Trong không khí se se lạnh của những ngày mưa lất phất. Từng dòng xe tất bật ngược xuôi trên khoảng đường Ngô Quyền hai chiều. Thoáng hối hả, mọi người sẽ bị chùng bước trước hương thơm thoang thoảng phảng phất mùi lá dứa.
Quan sát kỹ, khách qua đường sẽ thấy ngay tại một góc lặng của đèn xanh đèn đỏ là hình ảnh của một gánh bánh ống lá dứa. Một người phụ nữ Khmer nét mặt chữ điền phúc hậu là người sở hữu gánh bánh, đôi tay của chị nhẹ nhàng mà nhanh thoăn thoắt mỗi khi có khách dừng lại mua bánh.
Người Khmer làm bánh ống lá dứa bằng cách đâm gạo tấm cho nát, trộn đều với dừa nạo, đường cát trắng rồi bỏ vào ống tre để mang đi hấp bằng lửa than. Nên bánh có vị béo ngọt, thơm ngon rất vừa miệng và hợp với khẩu vị của nhiều người. Đối với tôi mà nói thì dư vị của mùi bánh lá dứa đã chiếm ngự trái tim của tôi từ những năm tháng tuổi thơ nghèo đói và thiếu ăn. Mỗi lần bắt gặp một gánh bánh ống lá dứa là sự hiếu kỳ, thèm thòm và cái bụng kêu ong óc lại chế ngự hầu như tất cả vị giác của tôi. Nhưng đâu phải cứ thèm là sẽ được ăn, để ăn được một cái bánh ống lá dứa tôi phải chắt mót từ những đồng tiền mua cục kẹo, cái bánh ít ỏi. Nhìn những động tác lấy bánh thành thục, những cuộn bánh tròn xanh đều đặn, màu sắc đẹp mắt được lấy ra từ những khuôn ống nghi ngút khói, thêm một ít dừa nạo, muối mè là có thể kết hợp hòa quyện thành một mùi vị hết sức thanh tao. Phần bột bánh mềm béo, tơi, xốp bỏ vào miệng cảm giác tan ngay nơi đầu lưỡi.
Cà Mau vốn là vùng đất lành chim đậu, nơi hợp cư của ba dân tộc anh em Kinh – Hoa – Khmer, họ sống hòa hợp, yêu thương và giúp đỡ nhau từ những buổi đầu chống trọi với những khó khăn nơi vùng đất mới. Những nét văn hóa ẩm thực độc đáo của người Khmer vô hình trung đã len lõi vào trong đời sống của người Cà Mau như cốm dẹp, bún nước lèo, mắm chưng,… như những gì quen thuộc và gần gũi nhất. Món bánh ống lá dứa cũng không ngoại lệ, mặc dù không phổ biến khắp nơi trên đường phố Cà Mau, chỉ đặc trưng buôn bán tại một vài nơi cố định trên đường tấp nập người qua lại, nhưng món bánh ống lá dứa đã chiếm ngự một vị trí không nhỏ trong lòng người Cà Mau là một món ăn vặt đường phố hấp dẫn và ngon miệng.
Tương truyền rằng loại bánh này cũng có bà tổ và được nhiều người Khmer kể lại thông qua một truyền thuyết rằng: ngày xưa có một Bà lão 100 tuổi sức khỏe đã yếu không còn đi đứng được nữa. Một hôm Bà nằm mộng có một nhà sư đến nhà mang theo một loại bánh và mời bà ăn. Nhà sư có bảo với bà “muốn khoẻ mạnh phải thường xuyên ăn lọai bánh này”. Khi tỉnh mộng, bà bảo con cháu trong gia đình làm bánh theo như miêu tả của mình. Quả thật vậy, khi bánh làm xong mùi thơm nghi ngút khi ăn vào bà thấy khỏe mạnh khác thường y hệt như giấc mộng đêm qua. Từ đó tiếng đồn về sự tích bánh ống ngày càng lan rộng ra khắp cộng đồng người Khmer. Mọi người xem bánh như là một lọai bánh truyền thống không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày.
Ngày nay, trong nhịp sống hối hả của thành phố thời hiện đại, hàng loạt những món ăn vặt đắt tiền, sang trọng đủ loại hiển hiện khắp mọi nơi. Nhưng đối với nhiều người, cho dù họ là người Kinh, Hoa hay Khmer món bánh ống lá dứa vẫn là một món ăn dân dã, bắt miệng và lúc nào cũng gợi cho họ cảm giác thèm ăn khi vô tình ngửi thấy mùi vị đặt trưng của bánh.
Xem thêm: Nhiều hoạt động hấp dẫn trong “Hương rừng U Minh” 2021
Bài viết: Dương Kim Chuyển
