Nếu “Mật ong U Minh hạ” nằm trong tốp 100 quà tặng đặc sản thì “Lẩu mắm U Minh” chính là món ngon nằm trong top 100 đặc sản ẩm thực Việt Nam. Món ngon này không chỉ là đặc trưng ẩm thực mà còn là nét văn hóa của người dân địa phương.
Đất rừng U Minh sản vật ngon lắm
Nhất ong, nhì mắm chạm lưỡi nhớ nhau hoài
Câu thơ được người nào đó về với vùng đất rừng U Minh hạ để lại nay đã khá phổ biến. Bà con địa phương truyền tai nhau hai câu thơ với niềm tự hào về mảnh đất rừng quê hương giàu sản vật.
Ngon từ con mắm
Những ngày cận Tết, tiệm Mắm Dũng của cô Bảy Hiền (ở thị trấn U Minh, huyện U Minh, Cà Mau) tấp nập người ra vào. Có người mua để dự trữ nấu lẩu mắm ngày Tết, có người mua để làm quà tặng bạn bè, người thân.
Chúng tôi bước chưa tới cửa tiệm, mùi thơm của mắm cá sặc bướm đã bắt đến mũi.
Cô Bảy Hiền khoe: “Hồi sáng các keo mắm cô chất cao hơn đầu nhưng mới giao 200 keo cho người ta làm quà tặng Tết nên đã gần hết”.
Tiệm Mắm Dũng của cô Bảy Hiền luôn đắt hàng mỗi dịp Tết đến xuân về
Làm mắm cá thì người phụ nữ nào ở U Minh cũng biết nhưng chẳng ai biết mắm ra đời từ khi nào, chỉ biết rằng từ xa xưa, đến mùa, cá nhiều đến mức ăn không hết, để trữ được lâu ông cha đã nghĩ ra cách muối cá thành mắm ăn dần.
Theo thời gian, cách làm mắm ở nơi đây có nhiều cải tiến như khử mùi bằng rượu, đặc biệt, “tuyệt chiêu” tưới thêm nước mắm vào công đoạn muối để mắm thơm ngon hơn. Ngày nay, mắm cũng được người địa phương chế biến thành nhiều món ăn. Nổi bật nhất trong số đó là “Lẩu mắm U Minh” – món ngon nổi tiếng xứ rừng được công nhận top 100 đặc sản ẩm thực Việt Nam.
Lẩu mắm là món ăn nổi tiếng của người dân đất rừng U Minh
Không quá khi nói, lẩu mắm U Minh là món mà những người con quê hương đi xa về là muốn ăn, khách thập phương đến là muốn thưởng thức. Dịp Tết này, gia đình chị Nguyễn Thu Hai (ở xã Khánh An, huyện U Minh) cũng có hẹn với những người bạn từng làm chung ở Đồng Nai về quê chơi Tết và đã được đặt hàng trước món “lẩu mắm U Minh”.
Tại khu du lịch sinh thái Hương Tràm, món ăn đắt khách nhất chính là lẩu mắm
Ngon đến từng cọng rau
Cũng như việc làm mắm, việc nấu lẩu mắm dường như người phụ nữ nào sinh ra, lớn lên tại vùng đất rừng U Minh hạ đều biết. Đây là món ăn dân giã, phổ biến trong bữa ăn, trong mỗi dịp tiếp đãi khách của người dân đất rừng. Còn đối với các quán ăn, khu, điểm du lịch tại địa phương thì luôn lấy lẩu mắm là điểm nhấn ẩm thực.
Ông Giang Hoàng Hon, Giám đốc Khu Du lịch sinh thái Hương Tràm (xã Khánh An, huyện U Minh) cho biết, du khách tìm về cốt yếu là thích nét hoang sơ, cảnh quan rừng tràm của U Minh. Tiếp đến là sự đa dạng về ẩm thực, đặc biệt, món lẩu mắm. “Lẩu mắm U Minh” do chính ông Hon nấu, ấn tượng đến mức những người bạn của ông ở cách xa hàng chục km, cuối tuần tới chỉ ăn nồi lẩu mắm rồi về.
Còn khách phương xa ăn xong, sẽ hẹn trở lại ăn nữa, người chưa trở lại được thì nhờ ông Hon chỉ dùm cách nấu lẩu.
Lẩu mắm U Minh được nấu từ mắm cá sặc bướm và nước dừa mang lại hương vị thơm ngon
Chắn chắn một điều, lẩu mắm nấu ở nơi đâu cũng không thể đặc biệt bằng ở đất rừng U Minh hạ. Bởi, lẩu mắm ở đây có những đặc trưng rất riêng mà thiếu một trong số đó hòa quyện vào thì sẽ không còn nguyên vị.
Chính những sản vật dưới tán rừng đã góp phần đưa lẩu mắm U Minh nổi tiếng gần xa
Theo ông Lê Hữu Lợi, Trưởng phòng Văn hóa – Thông tin huyện U Minh, có 3 yếu tố tạo ra hương vị riêng của món lẩu mắm ở địa phương.
Trước tiên, nước lẩu được nấu từ mắm cá sặc bướm hòa quyện cùng nước dừa tươi giúp nồi lẩu ngọt thanh và có mùi thơm đậm đà hơn; rau để ăn lẩu toàn bộ là rau rừng như: rau muống; bắp chuối, bông so đũa,… đặc biệt, phải có đọt chọi – một loại rau chỉ sống tự nhiên, đồng đất U Minh rất nhiều nhưng nhiều nơi khó kiếm. Bên cạnh đó, nguyên liệu để ăn lẩu chính là những con cá lóc, cá rô đồng ở địa phương.
Ông Lê Hữu Lợi cho rằng, “Lẩu mắm U Minh” không chỉ là món ăn đặc trưng mà còn là văn hóa của người dân địa phương:
Lẩu mắm U Minh là món ăn phổ biến và chuyên dùng để tiếp khách, đặc biệt trong những ngày Tết
Các sản vật đồng quê như: Mắm cá sặc bướm, đọt choại, cá đồng… không phải ở đâu cũng có nhưng lại rất phổ biến ở U Minh. Vì vậy, gia đình nào ở đây cũng có thể làm ra nồi lẩu mắm mang hương vị riêng của đất rừng.
Để rồi, người dân nơi đây có quyền tự hào khi lẩu mắm của họ được công nhận trong tóp 100 đặc sản ẩm thực của nước ta. “Lẩu mắm U Minh” không chỉ là món ngon nổi tiếng mà còn được xem là 1 nét văn hóa mang màu sắc đậm đà, mặn mà như tính cách của con người vùng đất rừng U Minh.
Xem thêm: Cua hai da là cua gì mà dù giá đắt đỏ nhưng ai cũng muốn thử khi đến Cà Mau?
Trần Hiếu/VOV ĐBSCL
